Francisco Pérez, con súa muyer, Dorotea Méndez, núa foto condo eran máis novos.

En 1936, a os sous 73 anos, Francisco Pérez Alonso xa nun tía qu’esmolerse pra gobernar úa casa de llabranza grande como fora a d’él en Cabanella (Navia). Con cuatro fiyos en América y úa quinta casada en Xixón, salírase de todo el gao y das arabías repartíndolas entre casas amigas, ademáis de poñer as terras a nome da fiya. El caseirío atendíalo úa familia que cuasemente fía vida na casa, os de Tron. Francisco vivía con súa muyer, Dorotea Méndez, y namáis s’ocupaba del sou llabor como conceyal d’Izquierda Republicana en Navia[1].

Seguir lendo “Francisco Pérez Alonso, «Valdés»” →

Petra y Eusebio, cua súa fiya Julia y el sou fiyo Gelín.

Condo en 1929 a empresa Gamboa y Domingo empezóu a construcción del salto de Doiras, Bual foi punto de chegada de centos y centos d’obreiros forasteiros, os conocidos como salteiros. El conceyo tamén foi escenario d’úa historia sindical hoi cuase desconocida, igual qu’a dos demáis del noroccidente asturiano. Dou dalgún apunte sobre esta cuestión nel llibro (Como augua de torbón, pp. 27-36) pr’axudar a esplicar contra quén foi despóis a represión franquista. Úa das víctimas d’esa persecución foi Eusebio Cuesta Gutiérrez, conocido como el Santanderino[1].

Seguir lendo “Eusebio Cuesta Gutiérrez, «el Santanderino»” →

Justo Fernández Suárez.

Foi el primeiro vecín del estremo occidental asturiano morto a consecuencia del golpe militar, el 23 de xuyín, anque a súa morte foi en terras de Galicia, nel conceyo de Ribadeo, condo iba en compañía d’outros vecíos da Veiga camín da villa gallega a defendella da chegada de tropas sublevadas contra a República. Chamábase Justo Fernández Suárez y tía 26 anos[1].

Seguir lendo “Justo Fernández Suárez, «Galochía»” →

Francisco Bousoño con súa muyer, Carmen Pacios, y a súa fiya Pacitía.

Nas primeiras semanas da ocupación del estremo norooccidental asturiano polas tropas golpistas, as cárceles locales enchéronse de presos. Dalgús namáis saliron d’ellas pr’asesinallos, pra qu’os sous corpos, tiraos nas veiras dos camíos, amostraran á xente as consecuencias del compromiso político cuas esquerdas. Ese foi el caso del bualés Francisco Bousoño Fernández (A Pilella, 21-11-1882), conocido por amigos y vecíos como Pacho del Peto[1]. 

Seguir lendo “Francisco Bousoño Fernández, «Pacho del Peto», y Jesús Bousoño Pacios“ →

Carné de Celestino das milicias del Frente d’Occidente (PS Xixón, IC 78). A firma é del alcalde de Valdés, Eladio Rico, fusilao en 1937.

Condo miles de republicanos foron parar a campos de concentración al cayer el frente d’Asturias en outubre de 1937, empezóu un proceso pra clasificallos que llevóu a ben d’ellos pral frente (anque agora nel bando rebelde), a muitos a trabayos forzaos en batallóis disciplinarios y a outros a sufrir un conseyo de guerra. Pro nos primeiros momentos en cautividá, aguardando pra saber qué iba ser d’ellos, a dalgús asesináronlos ou fusiláronlos sin ningún proceso xudicial previo, polo que nun hai ou nun se conoce rastro documental da súa estancia en prisión. El veigueño Celestino Pastur López foi úa d’esas víctimas[1].

Seguir lendo “Celestino Pastur López” →

Juaco, mentres taba fendo el servicio militar na Marina.

Condo nel mes de xuyín de 1936 as forzas d’esquerdas y os sindicatos obreiros asumiron a defensa da República creando comités de guerra locales, As Figueiras nun foi úa escepción y axina, botando mao de voluntarios, controlaron a central telefónica y amañaron guardias. Sabemos dalgús detalles d’aquellos días gracias a un diario qu’escribíu a telefonista, partidaria dos sublevaos[1].

Seguir lendo “Joaquín Suárez García, «Juaco da Caseira»” →

José Castro con súa muyer, Luciana García, que lleva nel collo a María Luz. De pé, el fiyo máis grande, José. A foto debe ser d’alredor de 1935.

Como muitos outros mozos, José Castro Gayoso (Mesego, Carballiño, Ourense, 13-3-1911) víuse obrigao a ir llonxe da súa terra pra ganar el pan. A familia tuvo marcada pola emigración y pola morte nel servicio militar d’ún dos irmaos, de tal xeito que na casa patrucia namáis quedóu úa irmá[1].

Seguir lendo “José Castro Gayoso” →